Często mylona z witaminą, betaina nie jest ani witaminą, ani nawet niezbędnym składnikiem odżywczym. Jednak w pewnych warunkach dodatek betainy do mieszanki paszowej może przynieść znaczne korzyści.

Betaina to naturalny związek występujący w większości organizmów żywych. Pszenica i buraki cukrowe to dwie powszechne rośliny o wysokiej zawartości betainy. Czysta betaina jest uważana za bezpieczną, jeśli jest stosowana w dopuszczalnych dawkach. Ponieważ betaina ma pewne właściwości funkcjonalne i może stać się niezbędnym składnikiem odżywczym (lub dodatkiem) w określonych warunkach, czysta betaina jest coraz częściej dodawana do diet dla trzody chlewnej i drobiu. Jednak dla optymalnego wykorzystania ważne jest, aby wiedzieć, jaka ilość betainy jest optymalna.

1. Betaina w organizmie

W większości przypadków zwierzęta są w stanie syntetyzować betainę, aby zaspokoić własne potrzeby organizmu. Proces syntezy betainy znany jest jako utlenianie witaminy choliny. Wykazano, że dodawanie czystej betainy do paszy pozwala zaoszczędzić cenną cholinę. Jako donor grup metylowych, betaina może również zastąpić kosztowną metioninę. Dlatego dodawanie betainy do paszy może zmniejszyć zapotrzebowanie na metioninę i cholinę.

Betainę można również stosować jako środek zapobiegający stłuszczeniu wątroby. W niektórych badaniach stwierdzono, że odkładanie się tłuszczu w tuszy u rosnących świń zostało zredukowane o 15% poprzez dodanie zaledwie 0,125% betainy do paszy. Wykazano również, że betaina poprawia strawność składników odżywczych, ponieważ zapewnia osmoprotekcję bakteriom jelitowym, co przekłada się na stabilniejsze środowisko przewodu pokarmowego. Oczywiście najważniejszą rolą betainy jest zapobieganie odwodnieniu komórek, ale często jest to bagatelizowane i pomijane.

2. Betaina zapobiega odwodnieniu

Betainę można spożywać w nadmiarze w okresach odwodnienia, nie wykorzystując jej funkcji donora grup metylowych, ale wykorzystując betainę do regulacji nawodnienia komórek. W stanie stresu cieplnego komórki reagują akumulacją jonów nieorganicznych, takich jak sód, potas, chlorki, oraz organicznych czynników osmotycznych, takich jak betaina. W tym przypadku betaina jest najsilniejszym związkiem, ponieważ nie powoduje destabilizacji białek. Jako regulator osmotyczny, betaina może chronić nerki przed szkodliwym działaniem wysokich stężeń elektrolitów i mocznika, poprawiać funkcjonowanie makrofagów, regulować gospodarkę wodną w jelitach, zapobiegać przedwczesnej śmierci komórek i w pewnym stopniu przyczyniać się do przeżycia zarodków.

Z praktycznego punktu widzenia, doniesiono, że dodatek betainy do paszy może zapobiegać zanikowi kosmków jelitowych i zwiększać aktywność enzymów proteolitycznych, tym samym poprawiając zdrowie jelit u odsadzonych prosiąt. Wykazano również, że dodanie betainy do paszy dla drobiu chorego na kokcydiozę poprawia zdrowie jelit.

3. Rozważ problem

Dodatek czystej betainy do diety może nieznacznie poprawić strawność składników odżywczych, stymulować wzrost i poprawić wykorzystanie paszy. Ponadto, dodanie betainy do paszy dla drobiu może skutkować zmniejszeniem zawartości tłuszczu w tuszy i zwiększeniem zawartości mięsa piersiowego. Oczywiście, dokładny efekt powyższych funkcji jest bardzo zmienny. Co więcej, w warunkach praktycznych betaina ma akceptowalną względną biodostępność na poziomie 60% w porównaniu z metioniną. Innymi słowy, 1 kg betainy może zastąpić dodatek 0,6 kg metioniny. Jeśli chodzi o cholinę, szacuje się, że betaina może zastąpić około 50% dodatku choliny w paszach dla brojlerów i 100% dodatku choliny w paszach dla kur niosek.

Zwierzęta odwodnione odnoszą największe korzyści z betainy, która może być bardzo pomocna. Dotyczy to: zwierząt narażonych na stres cieplny, zwłaszcza brojlerów latem; loch karmiących, które prawie zawsze piją za mało wody do spożycia; wszystkich zwierząt pijących solankę. W przypadku wszystkich gatunków zwierząt, u których stwierdzono korzyści z betainy, zaleca się, aby nie dodawać więcej niż 1 kg betainy na tonę paszy pełnoporcjowej. Przekroczenie zalecanej ilości dodatku spowoduje spadek wydajności wraz ze wzrostem dawki.